AB’nin Enerji Politikası, hem enerjinin sadece bölgesel değil küresel etkileri olan bir

sektör olması, hem de insanlığın ve dünyamızın geleceğini çok yakından ilgilendirmesi

nedeniyle özel bir önem taşımaktadır. AB enerji politikası, rekabet gücü, enerji arzının

güvenliği ve çevrenin korunması arasında bir dengeye vararak, toplam enerji

tüketiminde kömürün payını korumayı, doğal gazın payını artırmayı, nükleer enerji

santralleri için azami güvenlik şartları tesis etmeyi ve yenilenebilir enerji kaynaklarının

payını artırmayı hedeflemektedir.

Türkiye, coğrafi konumu nedeniyle, enerji konusunda önemli bir role sahiptir. Ülkemiz

büyük bir hidroelektrik üreticisi olmanın yanında, Orta Doğu, Karadeniz ve Kafkaslar

gibi enerji kaynaklarının bulunduğu bölgeler ile AB arasında geçis ülkesi

konumundadır. AB tam üyelik hedefi dogrultusunda kararlılıkla ilerleyen Türkiye bu

süreçte, ekonomik ve sosyal hayatın bütün alanlarında oldugu gibi, enerji konusunda

da Avrupa Birligi’ne uyum saglamayı amaçlamaktadır. Bu dogrultuda enerji ile ilgili

birçok alanda gerekli yasal düzenlemeler yapılmıs ve uygulamaya geçilmistir. Enerji

mevzuatının genis kapsamlı ve ayrıntılı olması, toplumun sadece bugününü degil

gelecek nesilleri de ilgilendirmesi, Türkiye’nin uyum çalısmalarını etkileyen unsurlar

arasındadır..

 

Enerji, Avrupa Birligi için stratejik öneme sahip bir konudur. AB’nin enerji ihtiyacı,

sadece 1990-2000 yılları arasında %10 artmıstır. 2000 yılı verilerine göre dünyadaki

enerji tüketiminin %15’i AB’ye aittir. AB, mevcut durumuyla dünyanın en büyük enerji

ithalatçısı ve ABD’den sonra ikinci büyük enerji tüketicisidir. Bu alanda halihazırda

%50 oranında olan dısa bagımlılıgın 2030 yılında %68’e çıkacagı tahmin edilmektedir.

AB’de Enerji Politikası’nın gelisimine bakıldıgında, 2. Dünya Savası sonrasında, Fransa

ile Almanya’nın demir-çelik kaynaklarının devletlerüstü bir otoritenin yönetimine

devredilmesi ve bu sayede gerek uluslararası güvenlik gerek ekonomik büyüme

açısından anahtar konumda bulunan demir ve çelik kaynaklarındaki çıkarların

birlestirilerek Avrupa’da yeni bir savasın önlenmesi anlayısının hakim oldugu

görülmektedir. Avrupa Kömür ve Çelik Toplulugu (AKÇT), böyle bir anlayısla, 1951

tarihli Paris Antlasması ile kurulmustur. Böylece, bugüne kadar sürmüs olan Avrupa

ekonomik ve politik bütünlesmesi de baslamıstır. Bu tarihten yedi yıl sonra, 1958'de,

Avrupa Atom Enerjisi Toplulugu'nu (AAET) ve Avrupa Ekonomik Toplulugu'nu (AET)

kuran Antlasmalar imzalanmıstır. O zamandan beri, Enerji Politikası, ekonomik

bütünlesmeye paralel bir biçimde, kademeli olarak gelismistir.

Görüldügü gibi enerji AB’nin en eski ortak politika alanlarından birisidir. Tüm bu yıllar

boyunca, Ortak Enerji Politikası’nı belirleyici nitelikteki yaklasımları etkileyen önemli

degisiklikler yasanmıstır: Örnegin, 1973'teki ilk petrol bunalımından önce, AB üyesi

ülkeler, gelismis ülkelerin çogu gibi, enerji tüketimlerinde tutumsuz davranmanın yanı

sıra ithalata da asırı bagımlıydılar. Petrol bunalımı, enerji arzını dıs soklardan

koruyacak bir stratejiye ihtiyaç oldugunu göstermistir. 1980'lerle birlikte çevre, bir

baska ilgi konusu olarak ortaya çıkmıstır. Üretimden kullanıma kadar, mevcut enerji

sisteminin küresel çevreye çok zararlı oldugu genel olarak kabul edilmis, çevreyi

tehlikeye atmadan enerji sistemlerinin nasıl yeniden yönlendirilebilecegi konusu

önemli bir soru haline gelmistir. 1980'lerin sonunda ise, Avrupa Birligi, bu defa, enerji

piyasalarının serbestlesmesi yönünde yeni bir egilimle karsı karsıya gelmistir. Bu

baglamda, ülkeler arasında parçalanmıs mevcut piyasaların bütünlestirilmesinin

gerektigi anlasılmıs ve enerji iç pazarı, artan rekabetin odagı haline gelmistir.1

Bütün bu düsünceler, 1995 yılında kabul edilmis olan ve AB enerji iç pazarı için genel

ilkeleri ve hedefleri ortaya koyan "Avrupa Birligi çin Bir Enerji Politikası" baslıklı Beyaz

Kitap’ta yansıtılmıstır. Enerji arzının güvenligi, çevrenin korunması ve genel rekabet

gücü, günümüzde AB Enerji Politikası’nın en önemli hedefleri olarak belirlenmistir. Buna paralel olarak, bu alanda ortak bir politika olusturulurken, sosyal ve ekonomik

bütünlesmenin gerçeklestirilmesi, yasam kalitesinin artırılması, istihdam yaratılması ve

bölgeler arasındaki dayanısmanın gelistirilmesi de dikkate alınmıstır.

 

AB Enerji Politikası’nın temelinde birey bulunmaktadır. Tüketicilere daha ucuz enerji,

daha yüksek kalitede ve kesintisiz bir hizmet saglanması AB Enerji Politikası’nın esas

hedefini teskil etmektedir. Dogaldır ki, bu politikanın dayandıgı bazı temel prensipler

bulunmaktadır. Bu prensiplerin tamamı birbiri ile etkilesim halinde ve birbirini

tamamlayıcı niteliktedir. Bir yandan enerji iç pazarının tamamlanması, bir yandan arz

güvenliginin saglanması, diger yandan ise etkin talep yönetimi ile ilgili konular dikkate

alınmakta, tüm bunlara ilaveten, enerjinin çevre boyutu da bu yöndeki çalısmaları

yakından etkilemektedir.

AB Enerji Politikası’nın hedefleri, rekabet gücü, enerji arzının güvenligi ve çevrenin

korunması arasında bir dengeye varmak, toplam enerji tüketiminde kömürün payını

korumak, dogalgazın payını artırmak, nükleer enerji santralleri için azami güvenlik

sartları tesis etmek ve yenilenebilir enerji kaynaklarının payını artırmak olarak

açıklanabilir.

 

“Avrupa için Akıllı Enerji (2003-2006)” Programı: Kasım 2000’de Komisyon’un

“Enerji: Arzın Güvenligi” adlı Yesil Kitap tarafından taslagı olusturulan faaliyet planı

dogrultusunda uygulanmaya baslamıstır. Program ile hedeflenenler, arzın güvenliginin

güçlendirilmesi, iklim degisikligi ile mücadele ve Avrupa sanayini rekabete tesvik

etmek olarak açıklanmıstır. “Avrupa için Akıllı Enerji (2003-2006)” Programı ile,

yenilenebilir enerji, enerji etkinligi, ulasımın enerji cephesi ve bunların uluslararası

tesviki alanlarında ulusal, bölgesel ve yerel girisimlere mali destek saglamak

amaçlanmaktadır.

AB’nin mali yardımlarından yararlanacak olan girisimler AB piyasasının

canlandırılmasına ek olarak çesitli konuları da amaç edinmelidir. Bu konular arasında,

enerji verimliliginin her yıl %1 oranında artırılması, yenilenebilir enerji tüketiminin

2010 yılına kadar %6’dan %12’ye yükseltilmesi, yine 2010 yılına kadar yenilenebilir

kaynaklar yoluyla saglanan elektrik üretiminin %22.1 seviyesine çıkarılması,

kojenerasyon(Enerjinin hem elektrik hem de ısı formlarında aynı sistemden beraberce üretilmesidir.)yoluyla gerçeklestirilen elektrik üretiminin artırılması ve Kyoto’da

belirlenen mekanizmaların tesvik edilmesi bulunmaktadır. AB tarafından gelistirilen

enerji politikalarının uygulanmasının desteklenmesi çesitli Topluluk programları ile

mümkün olmaktadır. Birligin enerji politikalarının ve programların hayata geçirilmesi

için 2003-2006 döneminde 215 milyon Euro’luk bir bütçe öngörülmüstür. Avrupa için Akıllı Enerji 2003-2006 Programı dört faaliyet alanında su alt programlar temelinde

yapılandırılmıstır.

 

• ALTENER II: AB Komisyonu’nun özellikle rüzgar ve sudan yenilenebilir enerji

elde edilmesi konusundaki hassasiyeti ALTENER II Programı’nın temelini

olusturmaktadır. Yenilenebilir enerji, karbondioksitin azaltılması konusunda

önemli rol oynamaktadır. Tanım olarak yerel bir enerji türü olan yenilenebilir

enerjinin gelistirilmesi, endüstriyel gelisimi düsük düzeyde olan bölgelerde

istihdamı artırmanın yanı sıra ekonomik ve sosyal bütünlesmenin saglanması

açısından büyük önem arz etmektedir. ALTENER II Programı, Birligin

yenilenebilir enerji konusundaki faaliyetlerini genisletmis ve Beyaz Kitap

“Gelecek için Enerji: Yenilenebilir Enerji Kaynakları” tarafından taslagı

hazırlanmıs olan Topluluk Stratejisi ve Faaliyet Planı’na büyük katkı saglamıstır.

ALTENER II’nin amaçları arasında su unsurlar yer almaktadır: Yenilenebilir

kaynakların potansiyelini gelistirmek amacı ile alınmıs olan Topluluk

tedbirlerinin uygulanması ve tamamlanması, yenilenebilir enerji pazarındaki

ürünlerin ve araçların uyumlastırılması, yatırımcıların güvenini artıracak olan

altyapı çalısmalarına destek verilmesi ve uluslararası, ulusal, bölgesel, yerel

düzeyde bilgi ve koordinasyonun gelistirilmesi, yenilenebilir enerji

kaynaklarından elde edilen enerjinin islevsel kapasitesinin artırılması ve

Toplulugun yenilenebilir enerji stratejisinin uygulanması.

• SAVE: SAVE Programı: Birligin enerji etkinligi konusunda teknolojik olmayan

faaliyetlerinin temel odagı konumundadır. Birlik, SAVE Programı çerçevesinde,

siyasi önlemler, bilgi, pilot faaliyetler ile yerel ve bölgesel enerji yönetimi

yoluyla enerjinin etkin bir sekilde kullanılmasını saglamaktadır. Program ile

sanayide, ticarette ve ulasım sektöründeki enerji tüketiminde tutumlu olunması

tesvik edilmektedir. lk SAVE Programı AB Konseyi tarafından 1991 yılının Ekim

ayında kabul edilmistir. AB Komisyonu 9 Nisan 2002 tarihinde SAVE

Programı’nı Avrupa için Akıllı Enerji 2003-2006 Programı’na dahil etmistir.

SAVE Programı’nın kapsadıgı alanlar için 2006’ya kadar 70 milyon Euro

harcanması öngörülmektedir.

 

• COOPENER: Program, uluslararası alanda enerjinin etkin kullanımını ve

yenilenebilir kaynaklardan enerji arzının saglanmasını tesvik etmektedir. 2003-

2006 yıllarını kapsayan programın bütçesi 17 milyon Euro olarak belirlenmistir.

 

• STEER: “Ulastırmada enerji” isimli yeni bir faaliyet alanı olusturan Program,

2003-2006 yıllarını kapsamaktadır. Program için 32 milyon Euro’luk bir bütçe

ayrılmıstır.

Komisyon, Konsey’e, 6 Nisan 2005’te, Avrupa için Akıllı Enerji Programı’nın 2007-2013

yılları arasında da devam etmesine iliskin bir teklif sunmustur. Yeni Program,

yenilenmis Lizbon Stratejisi çerçevesinde ele alınan “Rekabetçilik ve Yenilikçilik

Çerçeve Programı” kapsamında uygulanacaktır. Çerçeve Program’da enerji ve

ulastırmaya 20,7 milyar Euro bütçe ayrılmıstır.

 

• SURE: Nükleer sektördeki faaliyetler üzerine yogunlasmıs bir programdır.

Enerji Çerçeve Programı’nı tamamlayıcı bir nitelige sahiptir6 (9. soruya

bakınız).

• INOGATE: 1995 yılında olusturulan, Avrupa'ya yapılan petrol ve dogalgaz

tasımacılıgına iliskin bir uluslararası isbirligi programıdır. Üyeleri arasında AB

üyeleri, aday ülkeler, Dogu Avrupa ve Orta Asya ülkeleri bulunmaktadır.

Üyeleri arasında dogalgaz ve petrol boru hatları agı olusturmayı

amaçlamaktadır. Büyük oranda TACIS Çerçeve Programı tarafından finanse

edilmektedir, ancak üye ülkeler de katkı saglamaktadır. AB’nin 2007-2013

bütçesinde INOGATE Programı’nın “Avrupa Komsuluk ve Ortaklık Aracı”

kapsamında yer almasına karar verilmis ve üye ülkelerin katkı paylarının

artırılması öngörülmüstür.

 

• CONCERTO: 6. Çerçeve Program (2002-2006) kapsamında yer almaktadır.

Enerji tüketiminin azaltılması ve yenilebilir enerji kaynaklarının kullanımının

artırılması hedeflenmektedir. Bu kapsamda, yerel düzeyde enerji tasarrufu

saglanmasına yönelik projeler desteklenmektedir.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2020 yılına kadar AB-15 üyelerindeki elektrik enerjisi tüketiminin %35, AB’ye yeni üye

olan 10 ülkedeki tüketimin ise %80 oranında artması beklenmektedir. 2000 yılında AB ülkeleri sınırları arası elektrik enerjisi ticareti ise toplam tüketimin ancak %7’si

civarında gerçeklesmistir. Özellikle spanya, talya, Portekiz, Yunanistan ve

 ngiltere’nin, elektrik enerjisi sektöründeki rezervlerini korumak ve artırmak yönünde

politikalar üretmesi, komsuları ile baglantı seviyelerinin düsük kalmasına neden

olmaktadır.

 

 

Trans-Avrupa Enerji Agları (TEN-E), Maastricht Antlasması ile ulusal agların

birbirleriyle baglantısını ve birlikte çalısmasını tesvik etmek için ulasım,

telekomünikasyon, enerji ve çevre alanlarında ilerleme saglanması amacıyla

olusturulmustur. Böylelikle Birlik içindeki ç Pazar’ın tamamlanmasına katkıda

bulunulması ve Avrupa vatandaslarının sınırsız Avrupa ortamından en yüksek düzeyde

faydalanması hedeflenmistir. Bu çerçevedeki dört faaliyet alanından biri olan TEN-E

ile enerji projeleri, enerji iç pazarının gelismesine katkıda bulunulması, arz

güvencesinin iyilestirilmesi ve AB’nin ekonomik ve sosyal uyumuna katkıda

bulunulması tasarlanmıstır. AB, sınırlar arasında hem elektrik hem dogalgaz aglarını

güçlendirmek ve bunların entegrasyonunu saglamak ve AB’ye düzenli bir elektrik ve

dogalgaz akımını güvence altına almak istemektedir. Bu kapsamda sunulan projelerin

AB fonlarından finanse edilip hayata geçirilebilmesi için ekonomik getiriye sahip

olması, yukarıda sıralanan amaçlar dogrultusunda çalısması ve dolayısıyla da ortak

çıkara hizmet etmesi gerekmektedir.

TEN-E kapsamında gelistirilmesi öngörülmüs olan aglar sunlardır:

• Elektrik agları: Yüksek voltaj hatları, denizaltı baglantıları ve koruma, izleme ve

kontrol sistemleri,

• Dogalgaz agları: Yüksek basınçlı dogalgaz boru hatları, yeraltı depolama

faaliyetleri, sıvılastırılmıs dogalgazın elde edilmesi ve depolanması ile ilgili

faaliyetler, koruma, izleme ve kontrol faaliyetleri.

TEN-E’nin hayata geçirilmesinde göz önünde bulundurulan öncelikler ise sunlardır:

Elektrik sektöründe izole durumda bulunan elektrik aglarıyla baglantı saglanması, üye

ülkeler arasındaki baglantıların gelistirilmesi, üye ülkelerle üçüncü ülkelerin

baglantılarının güçlendirilmesi; dogalgaz sektöründe, dogalgazın yeni bölgelere

ulastırılması, izole durumdaki dogalgaz aglarının baglantısının saglanması, alım ve

depolama kapasitesinin gelistirilmesi, dogalgaz boru hatlarının arzının artırılarak

ulastırma kapasitesinin yükseltilmesi.

 

 

AB Komisyonu’nun yayınladıgı “Enerji Arzı için Avrupa Stratejisine Dogru” isimli Yesil

Kitap’ta enerjide talep yönetimine iliskin altı çizilen üç nokta sunlardır:

i. AB dıs enerji kaynaklarına gitgide daha bagımlı hale gelmekte, AB

genislemesi de bu gidisata katkı yapmaktadır. Su anki öngörülere göre

önlemler alınmazsa günümüzde %50 seviyesinde olan ithalata bagımlılık,

2030 yılında %68 seviyesine ulasacaktır.

ii. Günümüzde AB’de sera gazı emisyonu yükselistedir. Bu durum iklim

degisiklikleri için önlem almayı güçlestirmekte ve Kyoto Protokolü

taahhütlerini karsılamayı zorlastırmaktadır. Bunlara ek olarak, Kyoto

Protokolü’ndeki taahhütler iklim degisimine karsı atılacak ilk adım olarak

kabul edilmeli ve iklim degisimi ile olan savasın uluslararası toplumun içinde

yer aldıgı uzun süreli bir mücadele oldugu göz önünde bulundurulmalıdır.

iii. AB’nin enerji arzını etkileme kapasitesi sınırlıdır. Konuyu talep yönünden

degerlendirecek olursak temel olarak yapılarda ve ulasımda enerji

tasarrufunun desteklenmesi yoluyla AB’nin etkin olabilmesi mümkündür.

AB’de enerji talep yönetimi yapılar, sanayi ve ulastırmada RUE (Enerjinin Rasyonel

Kullanımı), ısı ile güçte de kojenerasyon olmak üzere dört koldan

yürütülmektedir.

 

Bu yöntemle binalarda enerji etkinliginin artırılması amaç edinilmistir. Yesil Kitap’ın

sonuç bölümünde, genel olarak yeni teknolojileri destekleyen Topululuk

programlarının bir çok üye ülkedeki yapılarda enerji etkinligi saglanmasında basarılı

olmadıgı belirtilmistir. Bu nedenle, enerji talebindeki büyümeyi azaltacak yasal bir

çerçeve olusturulmus ve bu yönde su Topluluk programları hazırlanmıstır:

Yesil Isık Programı: Yesil Isık bir gönüllü programıdır. Bu program çerçevesinde özel

ve kamusal kuruluslar ısıklandırmaya yönelik olan enerji kullanımını AB Komisyonu’na

tevdi etmislerdir. Bu yolla kirlilik emisyonunu azaltmıslardır. Yesil Isık Programı Subat

2002 tarihinde yürürlüge girmistir.

Avrupa Enerjisi Yıldız Programı: Bir etiket olan Enerji Yıldızı, tüketicilere hem mali

açıdan tasarruf saglamakta hem de çevreyi koruyan teçhizatları tanıtmaya yardımcı

olmaktadır. Üreticiler, montajcılar, ihracatçılar, ithalatçılar ve perakendeciler

ürünlerine Enerji Yıldızı almak için, AB Komisyonu’na basvurmaya tesvik

edilmektedir.

 

Yeni kojenerasyon santrallerinin en az %10 oranında yakıt tasarrufu saglayacagı

öngörülmektedir. Böylece Komisyon, enerji arzının güvenceye alınması ve iklim

degisikligine karsı mücadele edilmesine iliskin Birlik politikalarına da destek

vermektedir. Açıktır ki, AB’nin enerji talebini etkilemesi, enerji arzını etkileme

kapasitesinden çok daha kuvvetlidir. Kyoto taahhütleri dogrultusunda ve enerji arzını

göz önünde bulundurarak enerji talebi konusuna egilme gerekliligi ortadadır.

 

Enerji Etkin Elektrik Motorları Avrupa Bilgi Bankası (EURODEEM): Elektrik motorlarının

gelistirilmesi, enerji tasarrufu saglanması amacıyla alınacak en önemli tedbir olarak

degerlendirilmektedir. Yılda yaklasık 400 Twh düzeyinde olan enerji tüketiminin üçte

ikisinin enerji etkinligini artırmakla tasarruf edilebilecegi gerçegi, elektrik motorlarının

gelistirilmesi konusunda Birligi tesvik etmektedir. Bu tür teknolojilerin

desteklenmesine yönelik bir çok programa ragmen, enerji etkin motor teknolojilerinin

pazara girebilmesi için bazı tarife dısı engellerin üstesinden gelinmesi gerekmektedir.

Etkinligi yüksek enerji motorları bilgi bankasının amacı, kullanıcıların en iyi donanımı

ve yenileme seçeneklerini belirlemelerine yardımcı olmaktır.

 

Temiz Kentsel Ulasım: Çevreyle ilgili endiseler, emisyonu düsürmek amacı ile etkin

ulasım teknolojilerine olan egilimi artırmaktadır. Etkin ulasım teknolojileri kavramının

içine daha temiz yakıt yanı sıra teknik olmayan tedbirler de dahil edilmistir. AB, bu

16

konuda bir strateji gelistirmeye çalısmaktadır. Strateji gelistirmedeki amaç çesitli

faaliyetler içerecek olan kentsel sürdürülebilir hareketliligin desteklenmesidir. Bu

faaliyetler arasında park kontrolü ve ulasım kısıtlamaları gibi talep yönetimine iliskin

tedbirlerin yanı sıra adil ve etkin fiyatlandırma da yer almaktadır.

Ulasım Altyapısında Ücretlendirme ve Vergilendirme Politikası: Her türlü ulasım

modelinde ulastırma vergileri ve ücretleri, degisik kirlilik düzeylerini, seyahatin

süresini, tehlike maliyetini ve bunlara ek olarak altyapı maliyetlerini de göz önünde

bulundurmalıdır. Kirleten öder prensibi ile hedeflenenler ulasım tıkanıklıgını ve kirliligi

azaltmak, enerji sekillerini yeniden düzenlemek ve ulastırma kapasitesini artırmak

amacıyla mali kaynak elde etmektir.

 

Nükleer enerji 25 üyeli Birligin enerji üretiminde %32’lik bir paya sahiptir. Enerji

üretmek için nükleer gücün kullanılması karbondioksit emisyonlarını azaltmaktadır.

Ancak 1986 yılında Çernobil'de meydana gelen facia, nükleer enerjinin toplum

tarafından kabul edilmesi için, tasıma, atık yönetimi ve devreden çıkarma konularında

güvenlik standartlarının yükseltilmesine ve nükleer teknolojinin yayılmasını kontrol

altına alma konusuna önem verilmesine ihtiyaç oldugunu göstermistir. AB üyesi

ülkelerden Almanya 2021’de, Belçika 2025’te nükleer reaktörleri kapatacagını

açıklamıstır. Hollanda, spanya ve sveç ise tarih vermemekle birlikte reaktörlerin

eskidiginde kapatılacaklarını açıklamıslardır. Fransa ve ngiltere herhangi bir taahhüt

altına girmezken, yeni bir nükleer santral yapma kararını alan yalnızca Finlandiya

olmustur. Yeni üye olan 10 ülke ile Bulgaristan ve Romanya’nın toplamda 22 nükleer

santrali bulunmaktadır. 5. genisleme dalgasında Katılım Antlasması’na Litvanya ve

Slovakya’daki bazı nükleer santrallerin kapatılmasına iliskin özel protokoller

eklenmistir. Ayrıca, katılım müzakereleri esnasında Avusturya ve Çek Cumhuriyeti

arasında Temelin nükleer santraline iliskin olarak yasanan gerginlik, iki ülkenin Katılım

Antlasması’nda ortak bir deklarasyonda bulunarak teknik isbirligi yapılacagını ve acil

durumlar için bir erken uyarı sistemi gelistirilecegini ifade etmesiyle çözümlenmistir.

Aday ülkelerden Türkiye yeni bir nükleer santral yapma niyetini ortaya koymus,

Birlige yeni üye olan Polonya ise bu ihtimali degerlendirdigini belirtmistir15.

AB üyesi ülkeler bu konuda farklı yaklasımlara sahiptirler. Üye ülkelerin bazıları

nükleer enerjiye büyük ölçüde bagımlıyken, digerleri nükleer enerjiden uzak bir Enerji

Politikası izlemeyi tercih etmektedirler. Bu baglamda, Avrupa kurumları, nükleer

enerjinin gelistirilmesine izin veren Euratom Antlasması çerçevesinde sorumluluk tasımaktadır. Yüksek düzeyde bir nükleer güvenlik, yayılmanın önlenmesi ve insan

saglıgının yüksek düzeyde korunması gibi bazı ortak ilkeler kabul edilmistir. Ancak,

sonuçta, standartların belirlenmesi ve nükleer tesislere lisans verilmesi konusunda

sorumluluk üye ülkelere aittir.

Komisyon, Konsey’e 8 Eylül 2004 tarihinde, nükleer tesislerin güvenligi ve nükleer

atıklar konusunda yeni bir direktif teklifi sunmustur16.

AB’nin Enerji Politikası çerçevesinde olusturdugu programlardan biri olan SURE

Programı, nükleer enerji alanına iliskindir. Birligin “Enerji Çerçeve Programı”nın bir

parçası olan SURE Programı’ndan, AB üyesi ülkelerin yanı sıra, TACIS Çerçeve

Programı’na17 (2000-2006) katılan Dogu Avrupa ve Orta Asya ülkeleri18 de

yararlanabilmektedir. SURE üç alanı kapsamaktadır:

 

i. Radyoaktif maddelerin tasınması: Saglık, güvenlik ve nükleer güvenlik

teknolojileriyle ilgili problemler. Program’ın bu alandaki amaçları sunlardır;

 

• Güvenlik standartlarını yükseltmeye yardım etmek ve bahsedilen uyumlastırma

tedbirlerini alarak ç Pazar’ın isleyisini kolaylastırmak,

• Deney ve teknik bilgi gelisimini saglayarak yasal mevzuatı iyilestirmeye yardım

etmek,

• Tasıma esnasında meydana gelen olayların teknik boyutunu degerlendirerek

gelecek için çıkarımlar yapmak,

• TACIS Programı’na katılan ülkelerle tasıma güvenliginin artırılmasına iliskin

isbirligi yapmak,

• SURE Programı’na katılan ülkeler ile Toplulugun ilgili organları arasındaki

isbirligi ve bilgi akısını artırmaya yönelik çalısmalar yapmak.

Avrupa Komisyonu’nun nükleer maddelerin tasınmasıyla ilgili faaliyetlerinin yasal

dayanagı Avrupa Toplulugu’nu kuran Antlasma’nın Ulastırma Politikası’yla ilgili 5.

baslıgı ve Euratom Antlasması’nın radyasyondan korunmayla ilgili temel standartları

koydugu 3. bölümüdür. Komisyon, bu faaliyetleri desteklemek amacıyla 1982’de

Avrupa Parlamentosu’nun istegiyle, radyoaktif maddelerin güvenli tasınması

konusunda, ulusal uzmanlardan olusan bir “Sürekli Çalısma Grubu” olusturmustur. Bu

çalısma grubu Komisyon’a nükleer madde tasımacılıgıyla ilgili taslaklar sunmaktadır.

Komisyon, radyoaktif maddelerin sevkiyatının sayısı ve özellikleri ile sevkiyat sırasında

meydana gelebilecek kazaları içeren bir veri tabanı gelistirilmesine yönelik çalısmalar

yapmaktadır. Bu veri tabanının AB içinde tasınmakta olan paketlerin sayısı ve türü konusunda da bilgi saglaması öngörülmekte, böylece nükleer sektörün kabul

edilebilirligini saglayan seffaflık ve güvenligi saglayıcı önlemlerin alınması

hedeflenmektedir.

 

• Egitim, alısma dönemi, uzmanların meslek içi egitimi ve teknolojik gelismeler

konusunda bilgilendirilmesi,

• Modern lojistik, degerlendirme ve kontrol donanımının kurulması.

Eski Dogu Bloku ülkelerindeki politik olaylar ile nükleer ve radyoaktif maddelerin bu

ülkelerden gelen yasal olmayan akısı nedeniyle söz konusu ülkelerdeki yerel

görevlilerin nükleer maddelerin kontrolüne iliskin egitimini gerçeklestirmek bir

zorunluluk haline gelmistir. Genel olarak bu alandaki öncelik, koruma yöntemlerine

iliskin olarak uzmanların meslek ve meslek içi egitimlerine verilmistir. Bu baslık altında

Komisyon su gibi faaliyetler düzenlemistir:

• AB, MDAÜ ile BDT ülkelerinde kurs ve mesleki egitim kursları,

• AB ülkeleri ve diger söz konusu ülkelerdeki uzmanlar için seminerler,

• AB ve BDT ülkelerinde nükleer konularda çalısan uzmanlara ziyaretler,

• Nükleer maddelerin yasadısı trafiginin önlenmesi için örnekleme analizleri.

 

 

 

AB-15 ülkelerinde 2020 yılı itibariyle enerji talebi büyüme hızının %10 ile %15

civarında olması beklenmektedir. AB’nin yeni 10 üyesinde ise bu büyüme oranının

%40’ın da üzerinde gerçeklesecegi tahmin edilmektedir. Bu da AB’nin enerji

ihtiyaçlarının önümüzdeki 20 yıllık dönemde hem kalite hem de miktar olarak önemli

degisikliklere ugramasını kaçınılmaz kılmaktadır. Dolayısıyla önümüzdeki dönemde

AB’nin, enerji alanında, Rusya’ya olan bagımlılıgı artacaktır. Genisleme ile birlikte

AB’nin, enerji verimliliginin saglanmasına, nükleer ve çevresel güvenligin garanti

edilmesine, arz güvenligi ile sosyal ve bölgesel yeniden yapılanmaya iliskin

harcamaları artmıstır. Genisleme sonucunda Euratom tarafından üye ülkelere

saglanan kredilerin üst sınırının yükseltilmesi gerekmis, Komisyon’un yapısal politikalara müdahalesi artmıstır. 25 üyeli AB’de enerji iç pazarının tamamlanması da

zorlasmıstır.

Bu gelismeler, enerji talebi yönetiminin yeniden düzenlenmesi ve yeni enerji

altyapılarının insa edilmesini gerektirdigi gibi enerji aglarının baglantı kapasitesinin

saglamlastırılmasını zorunlu kılmaktadır. Bütünlestirilmis enerji agları, genislemis bir

AB için ç Pazar’ın olusması ve enerji arzı güvenliginin saglanması açısından hayati

önem tasımaktadır.

Genisleme ile AB’ye dahil olacak olan ülkeler serbest enerji ticaretini saglamak

amacıyla miktar kısıtlamalarını kaldırmak, Topluluk ihracatına yönelik ayırımcılık

olmamasını saglamak için yerlesim hakkı ve hizmetlerin serbest dolasımına imkan

saglamak ve rekabet kuralları ve standardizasyon gibi iç pazarla ilgili düzenlemeleri

yapmak durumunda kalmıslardır. AB’ye yeni üye ülkelerin AB enerji alanına basarılı

bir sekilde katılımlarıyla; AB’nin önemli enerji saglayıcıları olan Rusya, Orta Asya ve

Orta Dogu ile bagları güçlenmis, önemli enerji geçis yolları AB sınırlarına içine girmis,

enerji arastırması ve teknoloji gelistirilmesinde yeni bir sinerji yaratılmıs, çevresel

kaygı ve akıllıca kullanım, enerji kullanımında da Avrupa kıtası geneline yayılarak,

enerji sanayi için yeni pazarlar olusmus ve enerji arzı istikrarı saglanması

kolaylasmıstır.

 

 

Türkiye’nin enerji tüketiminin yarıya yakını petrole dayalı kaynaklardan

karsılanmaktadır. Bu, Türkiye’ye önemli bir yük teskil etmektedir. sletme ve maliyet açısından kömüre dayalı termik santraller verimliligini kaybetmektedir. Türkiye’nin,

AB’nin Enerji Politikası’na uyumu enerji kaynaklarının çesitliliginin ve kalitesinin

artırılması açısından son derece önemlidir. Türkiye enerji konusunda kilit role sahip,

önemli bir hidroelektrik enerji üreticisi konumundadır. Türkiye’nin stratejik konumu,

Türkiye’yi, Avrupa’ya petrol ve dogalgaz tasınması için geçit bir ülke haline

getirmektedir. Türkiye ile katılım müzakerelerine baslanması kararının alındıgı 17

Aralık 2004 AB Konseyi Zirvesi öncesinde Komisyon’un açıkladıgı üç rapordan biri olan

“Türkiye’nin Avrupa Birligi’ne Muhtemel Üyeliginin Sonuçları”nda da Türkiye’nin

üyeliginin Birlige katacagı avantajlar arasında enerjiye iliskin olanlar ön plana

çıkmaktadır. Raporda enerjiye iliskin olarak su ifadeler yer almaktadır28 “Özellikle

baglantılarını ciddi biçimde güçlendirecektir.”

Bilindigi gibi Türkiye, AB’nin 12 Akdeniz ülkesini kapsayan ortaklık sisteminin de bir

parçasıdır. 1995 yılında, Barselona Bildirgesi ile, Avrupa-Akdeniz Ortaklıgı kurulmus ve

enerji isbirliginin gelistirilmesine özel atıf yapılarak, enerjinin önemli rolü kabul

edilmistir. Türkiye ve AB, bu çerçevede sürekli diyalog içinde olmus, bölgesel çapta

projeler gelistirme imkanını bulmuslardır. 1997 yılında Trieste Konferansı'nda, enerji

bakanları, 27 ortak ülkenin temsilcilerinden olusan Avrupa-Akdeniz Enerji Forumu'nu

kurmaya karar vermislerdir. Bir yıl sonra, Mayıs 1998'de, isbirligi amacıyla bir Avrupa-

Akdeniz Enerji Eylem Planı olusturulmustur. Sektör düzeyinde, Akdenizli ortakların ve

AB'nin enerji üreten isletmeleri arasında isbirligi yapılması ve enerji üreten sanayi

isletmelerinin beklenen talep artısına uyum saglaması iki hedef olarak belirlenmistir.

MEDA programı, Akdeniz bölgesine yönelik baslıca isbirligi aracıdır. Avrupa Yatırım

Bankası'ndan da önemli destek gelmektedir. Karadeniz Bölgesi'nde enerji isbirligini

gelistirmeye yönelik AB faaliyetlerine Türkiye de katılmaktadır. Türkiye, enerji

baglantı altyapılarında yatırım yapılmasını tesvik etmeye yönelik devam faaliyetleri

yanı sıra, (enerji baglantı projeleriyle ilgili yatırımların etkinligi ve esgüdümünü

saglamaya katkıda bulunmus olan ve bölgedeki planlanan dogalgaz, elektrik ve petrol

baglantı projelerinin bir envanterini çıkarmıs olan) Balkan Enerji Baglantı Görev Gücü

gibi enerji baglantılarını gelistiren faaliyetlerde de yer almıstır. Türkiye ayrıca,

Arnavutluk, Ermenistan, Azerbaycan, Bulgaristan, Gürcistan, Yunanistan, Moldova, Romanya, Rusya Federasyonu, Ukrayna, Makedonya, Türkiye ve AB arasında

isbirligini gelistirmek için Sofya'da kurulmus olan Karadeniz Bölgesel Enerji

Merkezi'nin (BSREC) aktif bir üyesidir. Bu merkez, enerji politikaları gelistirilmesi,

Enerji Sartı Antlasması'nın uygulanması, yatırımların tesvik edilmesi gibi faaliyetler

gerçeklestirmektedir. Kafkasya ve Orta Asya Cumhuriyetleri (Ermenistan, Azerbaycan,

Gürcistan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Tacikistan ve Türkmenistan) ile AB

isbirligi konusunda da Türkiye'nin oynayacagı rol önemlidir. AB, ekonomik destege,

enerji arz güvenligini takviye etme ihtiyacına ve AB'de dogalgaz kullanımında

beklenen artısa dayalı olarak isbirligi için bir strateji gelistirmistir. Bu çerçevede eski

Sovyet devletlerine yardım etmeyi amaçlayan "TACIS" Programı çerçevesinde finanse

edilen bir AB girisimi olan "INOGATE" yoluyla teknik yardım verilmektedir.

Türkiye’nin AB enerji mevzuatına uyum konusundaki yükümlülükleri ile ilgili en son ve

en önemli gelismelerin ne oldugu, Avrupa Komisyonu’nun 2004 yılı Türkiye lerleme

Raporu ile ortaya koyulmustur. Türkiye’nin AB Enerji Politikası’na uyumuna iliskin

olarak söz konusu Rapor’da belirtilen hususlar asagıda özetlenmektedir30:

• Türkiye son ilerleme raporundan bu yana enerji alanında belirli ilerleme

kaydetmistir.

• Arz güvenligi alanında, petrol stokları konusundaki müktesebata ileri düzeyde

uyumu öngören yeni bir Petrol Kanunu 2003 Aralıgında yürürlüge koyulmustur.

Kanun, Enerji Piyasaları Denetleme Kurumu’na petrol ürünleri pazarını

düzenleme ve denetleme yetkisi vermektedir.

• Türkiye, enerji arzı güvenligini güçlendirmek için kaynaklarını ve enerji yollarını

çesitlendirmek ve Kafkas ve Ortadogu petrol ve dogalgazının AB’ye

iletilmesinde transit ülke olarak rolünü güçlendirmek için çaba göstermeye

devam etmistir. Türkiye ve Yunanistan arasında dogalgaz tedarigi anlasması

imzalanmasının ardından iki ülkeden dagıtım firmaları 2003 Aralıgında

aralarında satıs anlasması imzalamıslardır. Baglantının yapımına 2004 yılında

baslanması ve 2006 yılında tamamlanması planlanmaktadır. Türkiye ayrıca,

 ran’ın da aralarında bulundugu Kafkas ülkelerinden dogalgaz tedarigi

yapılmasına izin verecek olan ve Türkiye-Bulgaristan-Romanya-Macaristan-

Avusturya arasında yapılması planlanan “Nabucco” dogalgaz boru hattı

projesine destek vermistir. Ayrıca; Mısır, Suriye ve mümkün oldugunda Irak ile

de AB’ye dogalgaz tedarik edilmesi için isbirligine devam edilmektedir. Petrol

konusunda ise, Bakü-Tiflis-Ceyhan boru hattının insası, 2005 yılından itibaren

faaliyete geçecek sekilde devam etmektedir.

• Rekabetçilik ve ulusal enerji piyasası konusunda, Yüksek Planlama Kurulu,

özellestirme de dahil olmak üzere sektör reformunu hedefleyen bir elektrik

sektörü strateji belgesini yürürlüge koymustur. Piyasanın tam olarak

serbestlestirilmesinin 2011 yılında gerçeklesmesi öngörülmektedir. Mevzuat

açısından, Elektrik Piyasası Kanunu’nun gelistirilmesi üzerinde durulmaktadır.

27

Kaçak elektrik kullanımı, TEDAS tarafından 2003 yılında baslatılan girisime

ragmen, 2003 yılı için %20 oranında seyretmektedir, 2004’de oranın %18’e

düsürülmesi planlanmaktadır.

• Türkiye’nin güç sistemini Avrupa elektrik agları ile birlestirmeyi amaçlayan,

2006 sonu itibarıyla faaliyete geçmesi planlanan Babaeski-Filippi arasındaki

baglantının insası ilerleme kaydetmistir.

• Dogalgaz sektörüne iliskin olarak; önceden BOTAS’ın sahip oldugu ve islettigi

iki dagıtım firması Dogalgaz Piyasası Kanunu çerçevesinde özellestirilmistir.

Dogalgazın yeni girdigi sehirlerde de dagıtımın özellestirilmesi

öngörülmektedir. Mevzuatın gelistirilmesine çalısılmaktadır. Ulusal dogalgaz

pazarının %80’i serbestlestirilmistir. Ancak, BOTAS arz alanındaki tekel

konumunu korumaktadır. Dogalgaz Piyasası Kanunu, BOTAS’ın mevcut

sözlesmelerden kaynaklanan yükümlülüklerini ihaleler yoluyla diger piyasa

aktörlerine devretmesini öngörmektedir. Ancak, halen somut bir gelisme elde

edilememistir.

• Türkiye, Güneydogu Avrupa’da bölgesel bir elektrik ve dogalgaz piyasası

olusturmayı amaçlayan Atina Memorandumu’nu Aralık 2003’te imzalamıstır.

• Hükümet etkili enerji kullanımına iliskin olarak bir strateji yürürlüge koymustur.

Yenilenebilir enerjiye, nükleer enerjiye ve katı yakıtlara iliskin olarak gelisme

kaydedilmemistir.

• Arz güvenligi açısından, acil durum stok miktarının müktesebat ile

uyumlastırılması gerekmektedir.

• Elektrik sektörü için kabul edilen strateji belgesi yapısal sorunları çözmekte

faydalı olacaktır. Yap-islet-devret ve isletme hakkı devir sözlesmelerindeki

garantili fiyatlar yasal çerçeveye uygun hale getirilmeli ve verilen yardımların

sona ermesi için bir takvim hazırlanmalıdır. Elektrik sektöründeki firmaların

mali disiplininin, yapılan devlet yardımlarının kaldırılması ve faturaların

ödenmesinin saglanması yoluyla artırılması gerekmektedir. Kamu tekelinin

toptan satıs pazarındaki hakim durumunun düzeltilmesi, sınır-ötesi ticaret

engellerinin kaldırılması ve mevcut uzun dönemli satın alım anlasmaları

sorununun çözülmesi gerekmektedir. Güneydogu Avrupa’da bir enerji

toplulugu olusturmak üzere piyasanın serbestlestirilmesine devam edilmelidir.

• Dogalgaz sektöründe, serbestlestirme artırılmalı, BOTAS tekel olmaktan

çıkarılmalıdır. Çapraz yardımlar kaldırılmalıdır.

• Komsu ülkelerle dogalgaz, petrol ve elektrik baglantılarının gelistirilmesi,

Türkiye’nin transit ülke olarak AB açısından önemli bir rol oynamasını

saglayacaktır.

• EPDK’nın idari kapasitesi güçlendirilmelidir. EPDK özellikle TE AS ve BOTAS’ın

faaliyetlerini izlemelidir. Kömür sektörüne yapılan devlet desteginin devlet

yardımları müktesebatına uyumu saglanmalıdır.

28

• Türkiye’nin etkili enerji kullanımı performansı ve yenilenebilir enerji kaynakları

yetersizdir. Türkiye’nin enerjinin etkili kullanılması için mevcut potansiyelini

degerlendirmesi gerekir, bu alandaki müktesebata uyum saglanmalıdır.

Yenilenebilir enerji konusunda da aynı tedbirler alınmalı ve bir yasa

çıkarılmalıdır.

• Nükleer enerji alanında ise, Türkiye, uluslararası yükümlülüklerine de uygun

sekilde, nükleer enerji kullanan üniversite, hastane ve muayenehane gibi

yerlerde Euratom önlemlerinin uygulanmasını saglamalıdır.

• Türkiye, her ne kadar müktesebat uyumunu saglamak yönünde ilerleme

kaydetmisse ve etkili uygulamayı hızlandırmaya gayret göstermisse de, uyum

genel olarak sınırlı ve enerji politikasının farklı yönleri açısından degiskendir.

25 Temmuz 2003 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüge giren Türkiye’nin

Avrupa Birligi Müktesebatı’nın Üstlenilmesine liskin Gözden Geçirilmis Ulusal

Programı da enerji alanında gerçeklestirilenleri sıralamakta ve bundan sonra öncelik

verilecekleri ortaya koymaktadır. UP’de, 2003-2006 döneminde AB’nin enerji iç

pazarına ve bu alandaki tüm AB sistematigine tam uyum saglanacagı taahhüt

edilmistir. Gerekli olan idari kapasite ve egitim ihtiyacının yanı sıra gereksinim

duyulacak mali kaynaklar da, AB programlarından elde edilmesi gereken destek dahil

olmak üzere ayrıntılı olarak tespit edilmistir. Halihazırda, Basbakanlık, Enerji

Bakanlıgı, EPDK, ABGS ve diger kurumlar Komisyon’un 2004 lerleme Raporu’nda yer

alan eksikleri gidermeye çalısmaktadır. Mevcut uyum durumu su sekildedir32:

• Kaçak elektrik kullanımının azaltılması için çalısmalar sürdürülmektedir.

• BOTAS’ın, 4646 sayılı Dogalgaz Piyasası Kanunu’nda mevcut yükümlülüklerini

(dogalgaz ithalatı sözlesmeleri) piyasa payı %20 oluncaya ve 2009 yılına kadar

devretmesi öngörülmektedir. Bu çerçevede, Kasım 2004’te BOTAS devir

ihalelerine baslamıs, bu husus Resmi Gazete’de yayımlanmıstır. halede teklif

alınması, potansiyel teklif sahiplerinin yeni yürürlüge koyulan sebeke

yönetmeligini inceleme için süre istemeleri nedeniyle Nisan 2005’e

ertelenmistir. lk etapta, bu ihaleyle 16 milyar metreküp/yıl dogalgaz

sözlesmesinin devri öngörülmektedir. Ön degerlendirme lisansı için 34 ulusal

ve uluslararası firma basvurmustur. Ayrıca, yeniden yapılanma çerçevesinde,

2005 yılında BOTAS’ın hesaplarının Kanun’da öngörüldügü gibi ayrısımının

tamamlanması beklenmektedir.

• Enerji Verimliligi Kanun Tasarısı Taslagı hazırlanmıs ve ilgili kurumların

görüslerine sunulmus olup, görüsler çerçevesinde revize çalısmalarına devam

edilmektedir. Yenilenebilir Enerji Kanun Tasarısı TBMM Genel Kurulu’ndadır.

• Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu’nca onaylanan Elektrik letim Sistemi Arz

Güvenilirligi ve Kalitesi Yönetmeligi, 10 Kasım 2004 tarih ve 25639 sayılı Resmi

29

Gazete’de yayımlanmıstır. Ulusal Petrol Stok Sistemi kurulmasına yönelik

olarak, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlıgı’nca yürütülen çalısmalar izlenmekte

olup, Petrol Piyasası Kanunu’nun geregi bir Bakanlar Kurulu kararının istihsal

edilmesi beklenmektedir.

• Kamu agırlıklı yapısı devam etmekte olan elektrik enerjisi sektöründe, üretim

ve dagıtım varlıklarının özellestirilmesini takiben, mevcut düzenlemelerde

degisiklik yapılması ve gelistirilmesi süreçlerini belirli kurallar dahilinde daha da

etkin kılacak yönetisim sürecine iliskin düzenlemelere ihtiyaç duyulacaktır.

Mevcut yapıda, 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu çerçevesinde çıkarılan

ikincil mevzuat ve söz konusu mevzuata iliskin degisikler, tüm kamuoyunun

görüslerine açılmak suretiyle nihai hale getirilmekte olup, bu asamada yeni bir

düzenlemeye ihtiyaç duyulmamaktadır. Elektrik Piyasası Kanunu çapraz

sübvansiyonların kaldırılmasını, ancak geçis dönemi için tüketicilerin

desteklenmesini öngörmektedir. Çapraz sübvansiyonun olmadıgı gerçek

maliyet-bazlı tarifelere geçis, özellestirme ile mümkün olabilecektir. Mart

2004’te açıklanan Elektrik Enerjisi Strateji Belgesi’nde, Özellestirme daresi’nce

2006 yılı sonuna kadar dagıtım, 2009 yılı sonuna kadar da üretim tesislerinin

özellestirilmesi öngörülmektedir. Elektrik Piyasası Dengeleme ve Uzlastırma

Yönetmeligi, 3 Kasım 2004 tarihli ve 25632 sayılı Resmi Gazete’de

yayımlanarak yürürlüge girmistir. Piyasanın tam olarak rekabete açılmaması ve

gerekli fiziksel altyapının olusturulamaması nedeniyle sınır ötesi ticaret

yapılamamaktadır.

• “EPDK’nın Kurumsal Yapısının Güçlendirilmesi” amacıyla, talyan Enerji Piyasası

Düzenleme Otoritesi (AEEG) ile birlikte Eylül 2004 ayında AB destekli bir

eslestirme (twinning) projesi baslatılmıstır. 2005 yılı içinde AEEG ve diger AB

ülkeleri uzmanları çesitli konularda bilgi vermek ve tecrübelerini paylasmak

üzere, Kurumumuza 20 ziyaret gerçeklestirmistir. Ayrıca gene AB destekli

“EPDK Düzenleyici Bilgi Sistemleri” (RIS) Projesinin hayata geçirilmesi için AB

makamlarıyla temaslar sürdürülmektedir. Hollanda Hükümeti’nin katkısıyla

Ocak 2005 ayında baslatılan “EPDK’nın Piyasa zleme Yetkinliginin Artırılması

Projesi” çerçevesinde Hollanda Hükümeti tarafından tutulan danısman firma,

AB mevzuatına EPDK’nın uyumu, piyasa izleme mekanizmasının olusturulması

konusunda EPDK uzmanları ile birlikte çalısmaktadır. Bu proje ile RIS Projesi

birbirini tamamlar niteliktedir. Devlet yardımlarına iliskin mevzuat uyumu

yapılmadıgı için kömür sektörüne yapılan devlet destegine iliskin bir gelisme

yasanmamıstır.

Nükleer enerji alanında ise herhangi bir ilerleme kaydedilmemistir.